کژدمه ورم گرمی است که در پهلوی ناخن سر بر می آورد؛ درد و آزارش بسیار شدید است و گاهی ممکن است چرک کند و به خوره بینجامد و ممکن است ریم از جای ورم آید که ریم آبکی و بدبو باشد ، که در این حالت خطر انگشت را تهدید می کند.
بسیار رخ دهد که کژدمه انسان را به تب مبتلا سازد.
علاج
وضع و حالت بیمار را به دقت معاینه کن! اگر دیدی که رگ زنی و خون گیری یا اسهال برای پاکسازی بدن لازم است ، عمل کن!
باید غذای بیمار کم مایه باشد و به اندام آسیب دیده سرد مزاجی ببخشد. و باید همان دستور علاج ورمهای دیگر را مراعات کرد؛ منظورم دستورات مراحل چهارگانه سرآغاز ، مرحله افزایش درد ، مرحله به اوج رسیدن شدت بیماری و متوقف شدن و مرحله پایین آمدن شدت بیماری را در نظر گرفت و برای هر مرحله ای علاج ویژه ای را به کار برد؛ که اینها را در علاج ورمها یاد گرفته ای!
داروهای گذاشتنی بر کژدمه از قرار زیر است :
در سر آغاز پیدایش کژدمه انگشت را در سرکه گرم فرو کنند.
جالینوس می فرماید : (( انگشت کژدمه زده را در سرکه گرم فرو کنند بسیار مفید است. )) که یقین دارم این فرمایش جالینوس در علاج کژدمه ای که در مرحله سرآغاز است ، بسیار مؤثر تر از آن است که در مراحل بعد از مرحله اول باشد. بویژه اگر سرکه با سپوس آرد جو یا قاوت جو باشد بسیار خوب است.
مرهم کافوری – که کافور در آن وارد است – بسیار خوب است.
افیون با لعاب اسفر زه و سرکه درهم مخلوط شوند و بر کژدمه مالند یا بگذارند ، بسیار بهره رسان است.
مازوی کوبیده و ساییده را بر کژدمه گذارند و ببندند ، ممکن است از کژدمه به کلی جلوگیری کند.
چرک داخل گوش با صمغ فیلزهره بسیار خوب است و اثرات کژدمه را خنثی می سازد.
صمغ فیلزهره به تنها ، خود داروی علاج کژدمه است.
سماق ، سونش عاج ، و اقاقیا هر کدام باشند با اسکنجبین بسرشند و بر کژدمه گذارند و ببندند.
مازوی کوبیده را با عسل بر کژدمه بگذارند ، نمی گذارد کژدمه خود را مستحکم کند.
بر دوام باید انگشت آسیب دیده را در آب سرد فرو کنند.
افیون در تسکین درد کژدمه اثر شگفت انگیز دارد .
لعاب اسفرزه نیز در تسکین درد کژدمه مفید است.
مازو ، پوست انار ترش ، سونش مس و انجیر خشک در اندازه برابر با عسل یا با رب انگور و یا با گلاب قند درهم بسرشند و برکژدمه بگذارند و ببندند.

حالات مختلفی که بر ناخن روی می آورند
گاهی می بینی که گوش موش در انگشت پیدا می شود. گاهی ناخن ترک می برد ، پوست می اندازد و یا گر می شود.و همه این روی آورهای ناپسند سببش خشکی و مزاج سودایی است.
هرگاه تکه ای نازک از ناخن جدا شود و در گوشت گیر کند و درد برساند آن را گوش موش نامند.
علاج گوش موش
اگر تشخیص دادی که خلط سودایی در بدن بیمار چیرگی یافته است ، حتماً باید بدن را از این خلط پاکسازی کنی.
سریش و نمک نانوایان و ته نشین شراب را در هم مخلوط کن و بر آن بمال!
پیاز دشتی برشته را با روغن سرکه بر آبگذار!
بزر کتان و بزر ترتیزک را بکوب و با عسل بسرش و بر آن بگذار!
تخم ترتیزک و نمک را با هم بکوب و بر آن بگذار و تکه جدا شده را برکن.
سریش و سرکه را بر آن بمال!
سریش و نمک و ته نشین شراب را درهم بسرش و بر آن بگذار! که همین دارو در علاج گری ناخن و پوست اندازی ناخن خوب دارویی است.
مصطکی با نمک کوبیده و گدازیده پیه گوسفند درهم بسرشند در علاج گری ناخن خوب دارویی است.